بیوگرافی تیم برتون Tim Burton
نام اصلی
تیموتی ویلیام برتون

زمینه فعالیت

کارگردان، تهیه کننده، نویسنده، طراح و نقاش
ملیت
ايلات متحده ي آمريكا
تولد
1958 ‏(۵4 سال)
بربنک، كاليفرنيا
والدین
بیل برتون
جین برتون
محل زندگی
لندن انگليس
سال‌های فعالیت
۱۹۸۲ تا کنون
همسر(ها)
لنا جیسک (۱۹۸۹ تا ۱۹۹۲)
شریک(های)
زندگی
لیزا ماری (۱۹۹۲ تا ۲۰۰۱)
هلنا بونهام کارتر (۲۰۰۱ تا کنون)
فرزندان
بیلی ریموند برتون (۲۰۰۳)
نل برتون (۲۰۰۷)

تیم برتون کارگردان و تهیه کننده مطرح آمریکایی در 25 آگوست سال 1958 در ایالت کالیفرنیای آمریکا به دنیا آمد. برتون در منطقه بربانک متولد و بزرگ شد ، یعنی منطقه ای که قطب صنعت فیلم و تلوزیون در هالیوود
بود. برتون که در دوران کودکی زندگی چندان خوبی نداشت و پدر و مادرش به 
دلیل مشغله زیاد ، توجه چندانی به او نمی کردند ، بزرگترین تفریحش دراز 
کشیدن مقابل تلوزیون و تماشای فیلم بوده. همین مسئله علاقه به فیلم و 
سینما را در او ایجاد کرد. 


برتون بلافاصله بعد از اینکه دبیرستان را به پایان رساند ، به انستیتوی هنر کالیفرنیا
رفت و در آنجا در رشته انیمیشن دوره کارآموزی گذراند. بعد از گذراندن این
دوره کار آموزی موفق شد در کمپانی والت دیسنی به عنوان دستیار انیماتور 
کاری برای خود دست و پا کند. برتون ابتدا در دیسنی چند انیمیشن کوتاه ساخت
از جمله انیمیشنی به نام وینسنت ( 1982) که در چند جشنواره انیمیشن خوش درخشید. برتون همچنین برای دیسنی انیمیشنی 30 دقیقه ای به نام فرانکنوینی(1984)
ساخت. این انیمیشن پر احساس ماجرای پسری بود که سگ مرده اش را زنده می 
کند. این انیمیشن مورد پسند دیسنی قرار نگرفت و هرگز هم به نمایش در 
نیامد. برتون از تخیل اعجاب انگیزی برخوردار بود که با اندیشه های خاص و 
ویژه ای که داشت گره خورده بود. در واقع این دیدگاه ها با سیاست های دیسنی
هماهنگی نداشت.


سرانجام برتون توانست در سال 1985 
نخستین فیلم بلند خود را کارگردانی کند. این فیلم که ماجرای بزرگ پی وی 
نام داشت داستان کودکی را در قالب یک مرد بیان می کرد. قهرمان قصه پی وی هرمن
نام داشت که در جستجوی دوچرخه گمشده اش به همه جا می رود. این فیلم به 
طور کامل امضای برتون را بر خود داشت. فیلمی شبه کارتونی درباره دوران 
کودکی با نگاهی سور رئال. برتون از جمله فیلم سازانی بود که به دلیل نبوغ 
خاصش به سرعت پیشرفت کرد و به زودی خود را در جرگه فیلم سازان مهم و قابل 
تامل هالیوود قرار داد.

برتون دومین فیلم بلند خود را با نام بیتل جویس در سال 1988 ساخت. فیلم بیتل جویس
بسیار درخشان تر از ماجرای بزرگ پی وی بود. کمدی جذابی با جلوه های ویژه 
ماهرانه درباره زن و شوهر مرده ای که قصد دارند مستاجرین بدذات خانه شان 
را بیرون بیندازند و برای این کار از روحی وحشت ناک به نام بیتل جویس کمک 
می گیرند. 

بازگشت بتمن

برتون پیشنهاد کمپانی برادران وارنر را برای کارگردانی ادامه بتمن به 
این شرط که اختیار کامل به او داده شود پذیرفت. نتیجه کار بازگشت بتمن با بازی مایکل کیتون در نقش شوالیه تاریکی و تبهکارانی جدید بود. آنها دني ديويتو(پنگوئن)، ميشل فايفر(زن گربه‌ای) و كريستوفر واكن
در نقش (مکس شرک)، سرمایه داری شرور و شخصیتی اصلی که برای فیلم ساخته 
شد(شبیه سوپرمن3 ساخته راس وبستر) بودند. چون این فیلم از بتمن قبلی سیاه 
تر بود و برتون بیشتر از سلیقه شخصی اش استفاده کرده بود این نگرانی به 
وجود آمد 
که فیلم برای بچه‌ها خیلی ترسناک باشد. یکی از نقدهایی که به فیلم شد این 
بود که:«تبهکاران زیاد نقش بتمن را خراب کردند» این نقد به تصمیم برتون بر 
تمرکز داستان روی تبهکاران به جای بتمن اشاره می‌کند. همچنین فیلم طرفداران
را دو قسمت کرده‌است، بعضی سیاه بودن و عجیب بودن آن را دوست دارند در 
حالی که دیگران احساس می‌کنند این کار با توجه به جنبه‌های اصلی داستان 
درست نیست.

برتون تغییرات زیادی روی شخصیت پنگوئن انجام داد که این تغییرات در 
کتاب‌های کمیک و سریال‌های تلویزیونی هم اعمال شد. پنگوئن در کتاب کمیک 
مردی عادی بود اما برتون پنگوئن را به شخصیتی غیرعادی با انگشتانی شبیه 
باله، بینی عقابی شبیه نوک و بدنی شبیه پنگوئن تبدیل کرد. بازگشت بتمن که 
در سال ۱۹۹۲ اکران شد اگرچه به اندازه بتمن قبلی موفق نبود اما ۲۸۲٫۸ 
میلیون دلار در جهان فروش کرد و موفقیت مالی دیگری کسب کرد. پاول روبنس که 
نقش «پی وی» در ماجراجویی بزرگ پی وی را بازی کرده بود هم نقش کوتاهی به 
عنوان پدر پنگوئن ایفا کرد.


ادوارد دست قیچی

سال ۱۹۹۰ برتون نویسندگی (به همراه کارولین تامپسون) و کارگردانی ادوارد دست قيچي
را انجام داد و وینونا رایدر برای دومین بار در این فیلم با او همکاری 
کرد. جانی دپ که در اواخر دهه ۸۰ به خاطر بازی در سریال خيابان جامپ21 به بازیگر نوجوانی محبوب تبدیل شده بود، نقش ادوارد را که اختراع جدید 
مخترعی عجیب وغریب و قدیمی (با بازی وینسنت پرایس) بود را بازی کرد. ادوارد
در ظاهر انسان بود اما به دلیل مرگ ناگهانی سازنده اش به جای دستانش قیچی 
داشت. قرار داشتن در حومه شهر(و فیلمبرداری در لاتز، کالیفرنیا) باعث شد که
فیلم به عنوان زندگی نامه شخصی برتون از دوران کودکی اش در بربنک دیده 
شود. پرایس عنوان کرده‌است که:«تیم همان ادوارد است.» جانی دپ هم نظری 
مشابه این گفته را با توجه به اولین ملاقاتش با تیم برتون برای این فیلم در
مقدمه «کتاب برتون بر برتون» نوشته مارک سالیسبری عنوان کرده‌است. در 
چندین نقد، ادوارد دست قیچی یکی از بهترین فیلم‌های برتون معرفی شده‌است.
جانی دپ بعد از این فیلم در فیلم‌های اد وود، اسلیپی هالو، چارلی و 
کارخانه شکلات سازی، عروس مرده، سوئینی تاد: آرایشگر شیطانی خیابان فلیت، 
آلیس در سرزمین عجایب و سایه‌های سیاه با برتون همکاری کرده‌است.
سال ۲۰۰۴ متیو بورن درباره تبدیل داستان ادوارد به یک نمایش باله با 
برتون صحبت کرد. در سال ۲۰۰۵ این باله برای اولین بار پخش شد و اکنون به 
صورت تور در انگليس، آمريكا، كانادا، استراليا، و بخشی از اروپا اجرا می‌شود.


در سال 1992 ، برتون دنباله ای را که برای بتمن به کمپانی وارنر قول داده بود ساخت. این دنباله بتمن باز می گرددنام داشت و خوش ساخت تر از فیلم قبلی بود.

برتون در سال 1994 فیلمادوود را ساخت. این فیلم درباره زندگی و 
فیلم های بدترین کارگردان تاریخ سینما به نام ادوارد. دی.وود.جونیور ( 
Edward D. Wood.Jr ) بود. برتون ، خودش این فیلم را یکی از بهترین و کامل 
ترین فیلم هایش می داند. این فیلم نامزد دریافت نخل طلای جشنواره کن بود.

برتون در سال 1996 به سراغ یک پروژه 
بزرگ درباره حمله موجودات مریخی به کره زمین رفت. فیلم ، مریخ حمله می کند
، نام داشت. این فیلم چندان مورد توجه قرار نگرفت اما تصویری که برتون از
موجودات فضایی ارائه داد در نوع خود جذاب بود. فیلم بعدی برتون ماجرایی 
هراس آور درباره یک قاتل زنجیره ای خونخوار در انگلستان قرن نوزدهم بود. 
فضاسازی فیلم همان فضاسازی فیلم های برتون بود اما ماجرایی که برتون بر روی
آن دست گذاشت با فیلم های قبلی اش متفاوت بود. در هر حالا اسلیپی هالو 
فیلم موفقی از آب در آمد. در این فیلم جانی دپ در نقش یک کاراگاه ظاهر شد. 

برتون فیلم سیاره میمون ها را در سال 2001 ساخت. سیاره میمون ها با
گریم های فوق العاده ای که هنرپیشه های معروف را به شکل موجوداتی میمون 
نما در سیاره ای دیگر در آورده بود مورد توجه تماشاگران قرار گرفت.


اسلیپی هالو

فیلم اسليپي هالو
که اواخر ۱۹۹۹ اکران شد داستانی ماورائی دارد و هنرنمایی غیرعادی دیگری از
جانی دپ در نقش «ایکابد کرین»، کارآگاهی علاقه مند به تحقیقات جرم شناسی 
است(در حالی که در داستان اصلی واشنگتون اورينگ، ایکابد به معلمی علاقه مند است). اسلیپی هالو نشان دهندهٔ مبارزهٔ تیم برتون با سیستم استودیو هاليوود بود.برتون با ساخت این فیلم ادای احترامی به فیلم‌های ترسناک «کمپانی انگلیسی فیلم همر» کرده‌است. كريستوفر لي
که یکی از ستاره‌های «کمپانی همر» بود هم نقش کوتاهی در این فیلم ایفا 
کرده‌است.
 «مایکل گاف»، «جفری جونز» و کریستوفر واکن نقش‌های مکمل را بازی 
کرده‌اند. كريستينا ريچي هم در نقش «کاترینا ون تسل» بازی کرده‌است. نقدهای مثبتی که بر فیلم شد و 
آهنگسازی خاص «الفمن» به سبک گوتیک باعث شد فیلم برنده «جایزه اسکار بهترین
کارگردان هنری» و دو جایزه بفتا برای «بهترین طراح لباس» و «بهترین طراح اجرایی» شود. فروش موفقیت آمیز 
اسلیپی هالو به همراه تغییری که در زندگی شخصی برتون اتفاق افتاد(جدایی از 
همسرش، بازیگری به نام لیزا ماری) نقطه تغییری برای او بود و برتون تغییرات
اساسی در سبک پروژه بعدی اش داد و آن جنگل‌های روح زده را پشت سر گذاشت تا
فیلم سیاره میمون‌ها را (که بارها عنوان کرده‌است که بازسازی نسخه قبلی آن
نیست) کارگردانی کند.

ماهی بزرگ با فضایی فانتزی ، شاد و سرشار از امید فیلم بعدی برتون بود : با توصل به رویاها جهان زیباتر است. ماهی بزرگ از بازی های جذاب بازیگرانش برخوردار بود ، بازیگرانی که به خوبی توسط برتون هدایت شده بودند.


عروس مرده

عروس مرده(۲۰۰۵)
اولین انیمیشن بلند برتون در مقام کارگردان است که به روش استاپ موشن 
ساخته شده‌است. جانی دپ صداپیشه «ویکتور ون دورت» و هلنا بونهام کارتر(که 
این پروژه مخصوص او ساخته شده‌است) صداپیشه «امیلی»(عروس مرده) است
در این
فیلم، برتون یک بار دیگر توانست که از سبک آشنا و مخصوص به خودش مثل تقابل
پیچیده نور با تاریکی و گیر افتادن بین دو دنیای متفاوت و متضاد، استفاده 
کند.

استخوان‌ها

استخوان ها(۲۰۰۶) تنها کلیپ موسیقی است که برتون تا به حال کارگردانی کرده‌است. شعر استخوانها سومین تک آهنگ گروه كيلرز
از آلبوم دومشان یعنی «شهر سام» است. بازیگران این کلیپ ویدیویی «مایکل 
استگر» و «دون آوکی» هستند. در این کلیپ صحنه‌هایی هم از فیلم‌های «موجودات
مرداب سیاه»، «جیسون و آرگوناتها» و «لولیتا» وجود دارد. گروه موسیقی به 
همراه «استگر» و «آوکی» در طول فیلم کم کم به اسکلت تبدیل می‌شوند و در آخر
کلیپ همه اسکلت هستند. این کلیپ برنده جایزه بهترین کلیپ از جوایز NME در 
سال ۲۰۰۷ شد.


سوئینی تاد،آرایشگر شیطانی خیابان فلیت

تهیه کنندگان این فیلم که ۲۱ دسامبر ۲۰۰۷ اکران شد، دريم وركز
و وارنر بروس هستند. سوئینی تاد که برتون کارگردانی آن را به عهده داشت 
نامزد ۴ جایزه گولدن گلوب و برنده ۲ جایزه گولدن گلوب شد. برتون «نامزد 
جایزه گولدن گلوب بهترین کارگردان»و «برنده جایزه بهترین کارگردان از جوایز هیأت ملی بازبینی فیلم» شد. همچنین این فیلم «برنده جایزه گلدن گلوب بهترین فیلم موزیکال یا کمدی»، نامزد دو جایزه بفتا در «طراحی لباس» و «گریم»، «نامزد جایزه اسکار بهترین دستاورد در طراحی 
لباس» و برنده «جایزه اسکار بهترین دستاورد برای کارگردان هنری» شد
هلنا بونهام کارتر برای ایفای نقش «خانم لاوت» برنده «جایزه فیلم‌های انگلیسی» و نامزد جایزه گولدن گلوب شد.
جانی دپ هم برای ایفای نقش «سوئینی تاد» نامزد «جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش اول»، برنده جايزه ي گلدن گلوب بهترين بازيگر مرد فيلم موزيكال، «برنده جایزه بهترین نقش منفی» از جوايز سينمايي ام تي وي در سال ۲۰۰۸ و «برنده جایزه ملی فیلم انگلیس» شد.
«کریس نشاویتی» در نقدش در مجله «تفریحات هفتگی» به این فیلم نمرهٔ A منفی داده‌است و بیان کرد:«بالا
و پایینی صدای دپ هنگام آواز خواندن باعث تحیر می‌شود و با خودت فکر 
می‌کنی که او دیگر چه مهارت‌هایی دارد که نشان نداده‌ است. دیدن دپ در نقش 
آرایشگری که با تیغ کار می‌کند تو را یاد ۱۸ سال پیش می‌اندازد که ادوارد 
دست قیچی به سرعت درختان را به شکل‌های مختلف در می‌آورد. و اگر تیم برتون و
جانی دپ با هم آشنا نمی‌شدند ما همه این زیبایی‌های عجیب را از دست 
می‌دادیم». 


چارلی و کارخانه شکلات سازی ( 2005) ، فیلمی کاملا فانتزی است ، بر گرفته از همه تخیلات و دنیای ذهنی برتون. ویلی ونکا
( با بازی جانی دپ ) ، کودک- مردی است که حسرت خوردن شکلات و شیرینی موجب
شده او بزرگترین کارخانه شکلات سازی را بسازد و خوشمزه ترین شکلات ها را 
تولید کند ، در حالی که همیشه سایه پدری که دندان پزشک بوده و خوردن شکلات
را برای او ممنوع می کرده را در زندگی اش احساس می کند. ویلی ونکا در پی 
آن است که با سپردن کارخانه اش به کودکی که لیاقتش را داشته باشد این 
کارخانه را که چیزی جز کارخانه شادی سازی نیست همیشه پا بر جا نگاه دارد.

در پروژه بعدی برتون بار دیگر به حرفه اصلی اش انیمیشن سازی روی آورد و 
انیمیشنی درخشان ، زیبا و جذاب را بر گرفته از موضوعی که همیشه به آن 
علاقه نشان داده یعنی تقابل و در هم پیچیدگی دنیای زندگان و مردگان را به 
شیوه استاپ موشن عرضه کرد. این انیمیشن ، عروس مرده ، نام دارد.


آلیس در سرزمین عجایب نام فیلمی از تیم برتون است که بر اساس رمان معروف لوئیس کارول به همین نام ساخته شده است. این فیلم در ۵ مارس سال ۲۰۱۰میلادی اکران شد. این فیلم هفتمین همکاری جانی دپ و تیم برتون بعد از فیلم موزیکال سوئینی تاد بود

در این فیلم ۱۰ سال از زمان نخستین دیدار آلیس از سرزمین عجایب می گذرد. 
آلیس اکنون دختری ۱۹ ساله، و از یک خانواده انگلیسی عصر ویکتوریایی است که 
برای فرار از یک پیشنهاد ازدواج در یک میهمانی، به دنبال خرگوش سفیدی راه 
می افتد و مجددا سر از سرزمین عجایب در می آورد.اوضاع سرزمین عجایب بسیار 
دگرگون شده. ملکهٔ سرخ علیه خواهر خود، ملکهٔ سفید، توطئه کرده و بر سرزمین
عجایب سیطره خویش را گسترانیده است. ساکنین سرزمین عجایب آماده اند تا با 
کمک آلیس دست به شورش بزنند و ملکه سرخ را براندازند.
 در جریان فیلم، به 
مرور آلیس وقایع ۹ سالگی خود در سرزمین عجایب را بصورت فلش بک به یاد می 
آورد، و در نهایت بکمک دوستانش (کلاه دوز دیوانه، گربه چشیر، کرم شبتاب، 
دوقلوهای دیدلدام و دیدلدو، و دیگران) موفق به براندازی ملکه سرخ می شود.




سایه‌های سیاه



برتون کارگردانی و تهیه کنندگی سايه هاي سياه(۲۰۱۲) را به عهده دارد و جانی دپ علاوه بر تهیه کنندگی نقش «بارناباس 
کالینز» را ایفا خواهد کرد. این فیلم بر اساس سریالی به همین نام ساخته 
می‌شود. هلنا بونهام کارتر، ، میشل فایفر، جانی لی میلر،كلوبي مورتز گالیور مک گرث، جكي ارال هالي، «بلا هتکوت»، «ری شرلی»، «ایوان کایی»، کریستوفر لی و آليس كوپر
دیگر بازیگران فیلم هستند. فیلمبرداری این فیلم آوریل ۲۰۱۱ شروع شد و قرار
است ۱۱ می‌۲۰۱۲ اکران شود
آهنگسازی فیلم به عهده «دنی الفمن» است و 
«کالین اتوود» طراح لباس این فیلم خواهد بود.





کارگردانی:

Big Eyes 2014

2012 Dark Shadows 


2012 Frankenweenie


2010 Alice in Wonderland


2007 Sweeney Todd: The Demon Barber of Fleet Street


2006 Cinema16: American Short Films (video short)


2005 Corpse Bride


2005 Charlie and the Chocolate Factory


2003 Big Fish


2001 Planet of the Apes


2000 The World of Stainboy (short)


1999 Sleepy Hollow


1996 Mars Attacks!


1994 Ed Wood


1992 Batman Returns


1990 Edward Scissorhands


1989 Batman


1988 Beetle Juice


1986 Faerie Tale Theatre (TV series)

– Aladdin and His Wonderful Lamp (1986)


1986 Alfred Hitchcock Presents (TV series)

– The Jar (1986)


1985 Pee-wee's Big Adventure


1984 Frankenweenie (short)


1982 Vincent (short)


1982 Luau


1982/II Hansel and Gretel (TV movie)


1979 Stalk of the Celery (short)


1979 Doctor of Doom (short)


1971 The Island of Doctor Agor (short)

Big Eyes: 2014

2012 :Dark Shadows 

2012 :Frankenweenie